Perezida wa Guinée-Bissau Yafunzwe n’Abasirikare
Ku wa 26 Ugushyingo 2025, muri Guinée-Bissau habaye ibintu byatunguranye. Perezida Umaro Sissoco Embaló yakuwe ku butegetsi n’abasirikare, kandi bamufunga mu masaha ya saa sita z’amanywa. Ibi byabaye nyuma y’iminsi mike hatangiye amatora y’Umukuru w’Igihugu yabaye ku wa 23 Ugushyingo.
Perezida Umaro yari yavuze ko yatsinze amatora ku majwi 65%, ariko Komisiyo y’amatora itari bwatangaze ibyavuye mu matora ku mugaragaro. Byari biteganyijwe ko ibisubizo bya nyuma bitangazwa ku wa 27 Ugushyingo. Mbere y’uko ibyo bisohoka, ibintu byahindutse vuba cyane.
Uko Pereziza Yakuwe ku Butegetsi
Perezida Umaro yabwiye ikinyamakuru Jeune Afrique ko abasirikare barwanira ku butaka, bayobowe n’Umugaba w’ingabo z’Igihugu, aribo bamufashe. Yavuze ko batigeze barwana cyangwa ngo haboneke abarashwe igihe bamufataga.
Ariko amakuru y’ahandi yatangajwe n’abaturage n’abanyamakuru, yavuze ko harumvikanye amasasu hafi y’ibiro bye n’ibiro bya Komisiyo y’amatora mbere y’uko afatwa. Ibi byerekana ko hari hashobora kuba hashize imirwano mito cyangwa ikibazo cy’umutekano mucye.
Abandi Bayobozi Bafunzwe
Si Perezida Umaro wenyine wafashwe. Ikinyamakuru Jeune Afrique cyavuze ko n’abandi bayobozi bakomeye bo mu gisirikare n’ubutegetsi bafashwe. Barimo:
- Gen Biague Na Ntan, Umugaba Mukuru w’ingabo
- Gen Mamadou Kourouma Touré, umwungirije
- Botché Candé, Minisitiri w’Umutekano w’Imbere
Aba bose bafashwe ku mpamvu zitaratangazwa neza, ariko benshi bakeka ko bifitanye isano n’amatora n’imyicirafu ivugwa muri politiki ya Guinée-Bissau.
Icyo Politiki ya Guinée-Bissau Yari Imezeho Mbere
Umaro Sissoco Embaló yari amaze kuyobora Guinée-Bissau kuva mu 2020. Muri icyo gihe cyose, politiki y’iki gihugu ntiyari ihamye. Hari inshuro nyinshi Perezida Umaro yavugaga ko hari abantu bashaka kumuhirika ku butegetsi. Kubera ibyo, yakoraga impinduka kenshi mu ngabo, agashyiraho abayobozi bashya.
Ku wa 31 Ukwakira, Gen Kourouma wari Umugaba wungirije w’ingabo yatangaje ko hari abofisiye bakuru bafunzwe bakekwaho gutegura umugambi wo guhirika Perezida. Abo barimo:
- Gen Dahaba Na Walna
- Domingos Nhanke
- Mario Midana
Ibi byose byerekana ko hagati y’ubutegetsi n’ingabo habaga umwuka mubi ukomeye.
Amahinduka mu Matora
Amatora ya Perezida yakozwe ku wa 23 Ugushyingo ntiyitabiriwe n’umunyapolitiki ukomeye utavuga rumwe n’ubutegetsi Domingos Simoes Pereira. Ishyaka rye, PAIGC, ryahisemo gushyigikira undi mukandida witwa Fernando Dias.
Abantu benshi bari bategereje kureba uko amatora azagenda, kuko politiki ya Guinée-Bissau isanzwe yuzuyemo ibibazo bya kenshi byo guhirika ubutegetsi. Kuba perezida avuze ko yatsinze mbere y’uko Komisiyo y’amatora ibitangaza byatumye ibintu birushaho gutera urujijo.
Icyemezo cya nyuma
Mu gihe abantu bari bategereje ibyavuye mu matora, abasirikare bahisemo gukuraho Perezida. Ku wa 26 Ugushyingo ku manywa, bafashe ubutegetsi n’ubuyobozi bukuru bw’igihugu. Nubwo Perezida Umaro avuga ko ntamurwano rwabaye, ibimenyetso by’amajwi y’amasasu byerekana ko umutekano utari umeze neza.
Kugeza ubu, ntibiramenyekana impamvu nyazo zatumye abasirikare bafata iki cyemezo gikomeye. Ariko biragaragara ko ibibazo bya politiki n’amakimbirane mu ngabo byari bimaze igihe bitera umwuka mubi.
Icyo Abaturage Bategereje
Abaturage benshi ba Guinée-Bissau bari mu rujijo. Bifuza kumenya:
- Uwari ufite ukuri ku matora
- Impamvu ubutegetsi bwafashwe n’ingabo
- Icyo igihugu kizakora mu minsi iri imbere
Abandi bo barasaba amahanga gutanga ubufasha kugira ngo ibintu bisubire mu buryo, kuko iki gihugu cyagiye gihura n’ibibazo bya politiki kenshi muri iyi myaka ishize.
